Ik hou van honden, dat weet u. En zoals dat vaak gaat bij mensen die van honden houden, ben ik ervan overtuigd dat je er beter één adopteert dan er één koopt. En natuurlijk vind ik daar ook moeiteloos bewijzen voor, ook online. En ik ben niet de enige. Onderzoek, eigen ervaringen, blogs maar ook collega hondenbezitters bevestigen wat ik denk: geadopteerde honden zijn liever, trouwer en intelligenter. Ik heb dus gelijk, toch?

Welnu, dat is nog niet zo zeker. Want mensen zijn onverbeterlijke gelijkzoekers. We zoeken liever bevestiging dan waarheid. En vooral leiders blijken vaak allergisch aan tegenspraak. Meer nog: hoe hoger iemand op de hiërarchische ladder staat, hoe moeilijker het wordt om nog eerlijke feedback te krijgen. Niet omdat mensen plots niets meer te zeggen hebben, maar omdat de omgeving zich aanpast. Collega’s zwijgen. Medewerkers knikken. Partners draaien rond de pot. Niet uit kwaad opzet, maar uit voorzichtigheid of omdat ze het ‘strategisch’ vinden.

Dit fenomeen heeft een naam: sycophancy. Het verwijst naar overdreven vleierij of instemming met machtige figuren, vaak zonder kritische reflectie. Niet alleen in politiek of media, maar ook in bedrijven komt het verrassend vaak voor. De leider wordt gezien als visionair, elke beslissing als geniaal. En dat is best comfortabel… tot er iets misloopt.

Want daar sluipt het echte gevaar binnen. Sycophancy en het bijhorende gebrek aan tegenspraak versterken een tweede mechanisme: confirmation bias. Dat is de neiging om enkel informatie op te zoeken, te onthouden of te geloven die je bestaande overtuiging bevestigt. Net zoals ik met mijn geadopteerde honden. Of zoals sommige CEO’s met hun favoriete strategie. Of zoals die ene manager die al vijf jaar beweert dat feedback ‘geen prioriteit’ is omdat mensen er ‘toch niets mee doen’, en daar enkel voorbeelden bij verzamelt die dat bevestigen.

Zonder tegenspraak loop je niet alleen het risico op foute beslissingen, maar vooral op een vertekend wereldbeeld. Wie enkel omringd wordt door bevestiging, krijgt geen zicht meer op wat écht werkt, of waar het fout loopt. Het gevolg? Gebrekkige besluitvorming, groepsdenken, en een leerklimaat dat verdampt nog voor het goed en wel gestart is.

Leiders die erin slagen om dat patroon te doorbreken, hebben één ding gemeen: ze creëren psychologische veiligheid. Ze maken het veilig om nee te zeggen, kritisch te zijn of alternatieven aan te reiken. Niet alleen door te vragen om feedback, maar door actief te tonen dat die feedback welkom is. En bruikbaar.

Effectieve besluitvorming vereist diversiteit in perspectief. Dat betekent: actief op zoek gaan naar andere meningen, ook (en vooral) als ze botsen met je eigen overtuiging. Dat begint bij zelfkennis, maar vraagt ook emotionele intelligentie, open communicatie en de bewuste keuze om je niet alleen te laten bevestigen. Het vraagt dat je de ja-knikkers durft aan te kijken en de twijfel durft toe te laten.

Want gelijk krijgen voelt goed. Maar gelijk hebben, en er ook iets mee doen, blijkt uiteindelijk veel waardevoller. Denk daaraan als je van jezelf merkt dat je blijft vasthangen in oude modellen en technieken. Daag je denken uit! I En nu ga ik Lemmy (mijn hond) uitlaten.

‍

Bram

Deel 3 verschijnt op 6 oktober en behandelt de permanente evenwichtsoefening in leiderschap: de 8 leiderschapsparadoxen